Emzirme
Doğumdan sonraki ilk 6 ay, su dahil hiçbir ek gıda vermeden sadece annesütü ile beslenme doğal beslenmedir. En ekonomik, en faydalı ve en çevre dostu beslenme şeklidir. İleri yaşlarda görülen pek çok hastalık,Tip 1 ve Tip 2 Diabet, obezite, orta kulak enfeksiyonu, astım, lösemi, ani bebek ölümü sendromu bu beslenme sayesinde daha az görülür. Önerimiz 6 ay (180 gün) sadece anne sütü sonrasında da ek gıdalarla birlikte 2 yaşa kadar emzirmenin devam etmesidir. Anne sütü, emzirme mucivezi ama tabiki emzirelemeyen yada anne sütünün verilemediği durumlar da var. Bu bebekler de sağlıklı bir şekilde büyümekte, gereken durumlarda verilen, anne sütüne yakınlaştırılan formül mamalar mevcut. Emzirememek hayatın sonu değil,bu durumdaki annelere özellikle belirtilmesi gerekiyor ki emziremeyen anne yetersiz anne değildir.
Anne sütü üretimini arttıran etmenler:
- Annenin emzirmeye istekli olması ve özgüveni
- Doğum sonrası erken emzirme
- Sık aralıklarla emzirme
- Memelerin düzenli olarak boşaltılması
- Etkin emzirme
- Gece emzirmesi
- Anne ile bebeğin aynı odada bulunması
- Annenin emzirme konusunda çevresel destek görmesi
Anne sütü üretimini azaltan etmenler:
- Annenin emzirmeye istekli olmaması
- Güvensizliği, korku, kaygının çok olması
- Annede doğum sonu depresyonu
- Memelerin düzenli boşaltılmaması, memede süt göllenmesi
- Zor ve travmatik doğum
- Kullanılan bazı ilaçlar
- Annenin günlük enerji alımının 1500 kalori altında olması
- Annenin önceki olumsuz emzirme deneyimleri
- Doğum sonrası ilk 4 hafta içinde emzik, biberon kullanımı
Emzirme sırasında karşılaşılabilecek sorunlar ve çözümleri:
Yetersiz süt:
Yetersiz süt: En sık sebebi memelerin tam olarak boşaltılamamasıdır. Emzirme tekniğindeki sorunlar, sık emzirmeme ve yeterli süre emzirmeme sebepler olabilir. Anne sütü yetersizliği seyrek bir durumdur. Tartı alımının az olması, seyrek idrar yapımı yetersizliğin göstergeleridir. Doğumdan sonra 2.haftada doğum kilosuna ulaşamamak ve ilk aylarda ayda 500 gr ın altında tartı alımı,ilk 2 günde günde 2-3 kezden, 3. günde 3 den, 4. günde 4 den, 6. günde 6 dan az idrar yapımı kesin göstergelerdir.
Aşırı süt yapımı:
Aşırı süt yapımı: Bir meme tamamen boşaltılmadan diğer memeden emzirilme durumunda kontrolsüz süt yapımı olabilir. Bu durumda annenin memesinden sürekli süt akışı, memede gelişen dolgunluk, süt kanalı tıkanıklığı, abse gibi sorunlar da ortaya çıkabilir. Her emzirmeden sonra meme kontrol edilmeli, gerekirse sağılarak boşaltılmalıdır. Süt sızıntısı için uygun pedler, meme ucunda çatlak varsa uygun tedavisi ve hava alması sağlanmalıdır.
Düz veya çökük meme başı:
Düz veya çökük meme başı: gebelik döneminde yapılan masajların etkinliği gösterilememiştir.Aslında meme başının çökük olması etkin emzirmeye bir engel değildir,areolanın bebeğin ağzına alınması etkilidir.Oksitosin ve bazı salgılanan peptitler meme başının erekte olmasını sağlar. Pompa ve meme başı kalıplarının uzun süreli kullanımı tavsiye edilmez.
Meme başı çatlağı:
Meme başı çatlağı: Ağrılı meme başı ve meme başı çatlağı genellikle emzirmenin ilk dönemlerinde rastlanan ve sık görülen bir problemdir. En önemli nedeni emzirme tekniğindeki hatalar ve etkin olmayan emzirmedir. Pompa kullanım hataları da yapabilir.Meme başıyla birlikte kahverengi kısım olan areolanın da bir kısmının bebeğin ağzına girip emzirilmesiyle, emzirme biterken uygun şekilde bebeği memeden çekmek,emzirme bitince meme başının anne sütüyle ıslatılıp açık havada kurutulması alınacak önlemlerdir.Her emzirmede meme uçlarının temizlenmesi gerekmez. Günde 1 kez duş yapılması yeterlidir. Hava aldırmayan göğüs pedleri kullanılmamalıdır. Anne bebeği tutturmakta çok zorlanıyorsa sağıp kaşık veya fincanla sütü vermelidir. Biberon verilmemelidir.
Mastit:
Mastit: Meme başı çatlaklarından giren mikroorganizmalar nedeniyle meme dokusu iltihabıdır.Ateş,memede ağrı,kızarıklık,sertlikler olabilir.Memeler düzenli boşaltılmalıdır.Bbek yeterince ememiyorsa sağılması gerekir.Bol sıvı,antibiotik,ağrı kesiciler kullanılır.Abse varsa cerrahi gerekir.
Memede dolgunluk, süt birikimi, tıkalı meme:
Memede dolgunluk, süt birikimi, tıkalı meme: Emzirmenin ilk günlerinde sıktır.Meme şiş ve ağrılı olabilir, ateş çıkabilir, süt akışı yavaştır. Ilık bir duş alıp memeye masaj ile yumuşatılması ve memenin boşaltılması gerekir. Sık emzirmek ve sağma ile süt boşaltılır.
Anne sütünün sağılması ve saklanması:
Anne sütünün sağılması ve saklanması: Memeden sütün boşaltılması en fazla emme ile olmaktadır.Elle sağma ile daha az, pompa ile daha da azdır.Sağma sırasında ağrı olması oksitosin salgısını azaltarak sütün de azalmasını sağlar. Anne bebeğin geçici olarak ayrı olduğu durumlarda sütün devamlılığını sağlamak için gündüz 3 saatte bir, gece 4-5 saatte bir sağma yapılmalıdır. 5-20 dk yeterlidir. Sağılan süt kapaklı temiz bir kapta saklanmalıdır. Sağılma tarih ve saati üzerine yazılmalıdır. Çeşitli görüşler olakla birlikte oda sıcaklığında 4-8 saat, buzdolabı rafında 3-8 gün, buzlukta 3-6 ay saklanabilir. Bebeğe verileceği zaman ılık su altında yada buzdolabı rafında çözdürülüp, yine benmari usulü sıcak su dolu kapta ısıtılıp verilmelidir.
Meme reddi:
Meme reddi: Bebeklerde sık karşılaşılan bir sorundur.Emzirme sürecinin herhangi döneminde görülebileceği gibi daha çok bebeğin çevreye ilgisinin arttığı 4.ay civarında daha sık görülür. Bebeğin memeyi hiç almaması veya emmeye başlayıp ağlayarak veya çığlık atarak emmek istememesi olabilir.A nneleri çok endişelendiren bu durum olmasına rağmen sebep bulunup desteklenirse kısa zamanda düzelir, sakin ve sabırlı olmak gerekir. Bebekler ilk aylarda sık emerler ve bu zaman ilerledikçe azalır,emdikleri süt miktarı aynı olsa da daha güçlü çekerler ve daha kısa sürede daha fazla sütü alırlar,emme aralıkları artabilir. Bu meme reddi zannedilebilir, fizyolojiktir, büyüme normalse sorun yoktur. Biberon, emzik kullanımı, bebeğin hasta olması,burun tıkanıklığı,diş çıkarması, aşı sonrası,ağızda pamukçuk ve ek gıda başlanması buna sebep olabilir. Ayrıca sütün yavaş veya çok hızlı gelmesi, sütün azalmış olması,annenin hastalığı,kullandığı ilaçlar,değişik tadlı yiyecek yemesi, parfüm, saç boyası, deniz, havuz sonrası, hamile olması, adet görmesi de olası sebepler olabilir. Peki neler yapılabilir?
- Annenin sabırlı, sakin olması
- Sık sık ten tene temas kurması ve bebeği kucağına alması
- Emzirme pozisyonunu değiştirmesi
- Memeyi tutturmak için dikkatini dağıtması, açık hava, banyo sırasında veya uykuda emzirmeyi denemesi. Gece emzirmelerinin arttırılması işe yarayabilir.
- Bebeğin herhangi bir sağlık sorunu olup olmadığını anlamak için çocuk doktoruna muayene ettirilip, uygun görülen testlerin gerekiyorsa yapılması önerilir.